Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin, Avrupa Birliği tarafından Sivil Toplum Diyaloğu V Programı kapsamında finanse edilen ve Avrupa Pestisit Eylem Ağı (PAN Europe) ortaklığında yürüttüğü “Zehirsiz Sofralar” projesi Nisan 2019’da başladı. Buğday Derneği, bir yıl süren proje ile pestisitlerin olumsuz etkileri ve pestisitlere alternatif yöntemler hakkında üretici ve tüketicilerde farkındalık yaratmayı amaçlıyordu. Bu amaçlara ulaşmak için, Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı’nın (ZSSTA) kurulmasına ön ayak oldu, pek çok bilgilendirici materyalin olduğu bir web sitesi (www.zehirsizsofralar.org) hazırladı ve ZSSTA işbirliği ile oldukça kapsamlı bir kampanya yürüttü.
Ağ, çalışma alanları gıda güvenliği ile kesişen, daha az pestisit kullanımı ve alternatif tarım ve mücadele yöntemlerinin yaygınlaştırılması için çalışan sivil toplum örgütlerini ve sivil inisiyatifleri bir araya getiriyor. Ağ’ın birlikte hareket etmesi, sivil aktörlerin seslerinin daha güçlü çıkmasını, bilgi ve deneyimlerin paylaşılmasını ve daha etkin bir kampanya yürütülmesini sağlıyor.
Zehirsiz Sofralar birlikte mümkün.
Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı’nın ilk aşama toplantıları, 16 Mayıs 2019 tarihinde İzmir’de, 11 Haziran 2019 tarihinde İstanbul’da ve 13 Haziran 2019 tarihinde Ankara’da gerçekleşti.
Söz konusu toplantılarda ağın yapısı, işleyişi ve çalışma alanları tartışıldı; ağın, kısa, orta ve uzun vadeli hedefler belirleyerek hareket etmesi karara bağlandı ve ağa ait bir Yürütme Kurulu oluşturuldu. Paydaşların sorumluluk alanları tanımlandı ve Zehirsiz Sofralar Projesi hakkında görüş alışverişi yapıldı.
Kalıcı olması hedeflenen Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı, Eylül 2019’da kuruluş aşamasını tamamladı.
22 Kasım 2019’da İstanbul Deniz Müzesi’nde düzenlenen Zehirsiz Çalıştay’da biraraya gelen ağ üyeleri iletişim, kampanyacılık ve lobicilik konularında gerçekleşen atölyelere ve kapasite geliştirme çalışmalarına katıldılar.
Zehirsiz Kampanya
Zehirsiz Kampanya, 23 Kasım 2019’da gerçekleşen Zehirsiz Konferans’ta düzenlenen basın toplantısıyla başlatıldı. Kampanya’da Dünya Sağlık Örgütü tarafından “son derece tehlikeli”, “yüksek seviyede tehlikeli” ve “muhtemel kanserojen” olarak belirlenen ve tarımda kullanılan 13 etken maddenin (Difenacoum, ethoprophos, cyfluthrin, beta-cyfluthrin, zeta-cypermethrin, fenamiphos, formetanate X formetanate hydrochloride, methiocarb, methomyl, tefluthrin, zinc phosphide, glyphosate, malathion) öncelikle ve acilen yasaklanması; pestisitlerin tamamının 2030 yılına kadar yasaklanması; doğa dostu, zehirsiz yöntemlerle tarımsal üretim yapılması için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gerekli adımlar atılması; doğa dostu tarım yöntemleri ve bu yöntemlerle tarım yapan küçük üreticiler desteklenmesi; üreticileri doğa dostu, zehirsiz yöntemler kullanmaya teşvik edecek politikaların uygulanması; Türkiye’de tarım ve gıda ürünlerinde kullanılan pestisitlerle ilgili denetimler artırılması ve elde edilen denetim sonuçlarıyla ilgili şeffaflık sağlanması talep edildi.
Zehirsiz Kampanya’nın, insan ve çevre sağlığı için çok tehlikeli pestisitlerin yasaklanarak, doğa dostu tarım uygulamalarını yaygınlaştıracak politikaların benimsenmesi, denetimlerin artırılması ve sonuçlarıyla ilgili şeffaflık sağlanması taleplerine ilişkin, şu ana kadar TBMM’de 3 soru, 1 araştırma önergesi verildi. Kampanyada acilen yasaklanması talep edilen 13 pestisit de dahil, 41 pestisit etken maddesinin yasaklanması konusu Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gündemine alındı ve Bakanlık 21 Mayıs 2020’de Bakanlık 16 pestisit etken maddesini yasakladı. Bunların 4 tanesi (difenacoum, cyfluthrin, methomyl, methiocarb), Zehirsiz Kampanya’da “öncelikle ve acilen yasaklansın” denilen 13 etken maddenin sıralandığı listede yer alıyor. 29 Temmuz 2020’de Bakanlık 9 pestisit etken maddesini daha yasakladı. 7 etken maddenin de kısıtlanmasına kararı verdi. Kısıtlama getirilenlerden biri (ethoprophos), “muhtemel kanserojen, solunduğunda ölümcül etkili ve üreme sistemi için zararlı” olarak belirtilen pestisitler arasında yer alıyor.
Kampanya’ya 160 bini aşkın kişi imzalayarak destek verdi ve kampanya ile ilgili 500 farklı medya kuruluşunda haberler yayımlandı.
Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı’nın en büyük başarısı, pestisitlerin zararları ve alternatif yöntemler konusunda farkındalık yaratmak oldu. Kasım 2019’da başlayan Zehirsiz Kampanya talepleri, dijital medyada proje sonuna kadar 10 milyon kişiye ulaştı.
Zehirsiz Sofralar Pestisit Eylem Ağı
28 Şubat 2020’de tekrar toplanan Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı, kampanyayı değerlendirdi ve ağın geleceğini tartıştı. Toplantıda Zehirsiz Sofralar Ağı’nın 2020 yılında Zehirsiz Sofralar Platformu’na dönüşmesi ve pestisitlerle ilgili ağın platformun çatısı altında Zehirsiz Sofralar Pestisit Eylem Ağı olarak çalışmalarına devam etmesi kararlaştırıldı. Ayrıca atalık tohum, gıda toplulukları gibi farklı alanlarda ağlar kurularak gıda güvenliğine ilişkin çalışmalar yapılması karara bağlandı ve platformun tüzük vb. iç işleyişine dair maddeler tartışılarak son haline getirildi.
Zehirsiz Sofralar Platformu
İşbirliğinin sürekliliğini arzu eden sivil toplum örgütleri, Şubat 2020’de bir araya gelerek gıda güvenliğini merkeze alan daha geniş kapsamlı bir amaç için Zehirsiz Sofralar Platformu’nu kurmaya karar verdi.
Zehirsiz Sofralar Platformu’nun amacı, “Soframıza gelen gıda ile gıda dışı tarımsal ürünlerin bulunabilir, erişilebilir, sağlıklı ve güvenilir olmasını sağlamak için yapılacak bütün faaliyetlerde kamusal refahı, gelecek kuşakların ve tüm canlıların yaşam hakkını gözetecek, ekosistemi koruyacak; iklim krizini de dikkate alarak uzun vadeli, ihtiyaçlara odaklı, yerelliği ve kendine yeterliliği öncelikleyen, kadim bilgi ve pratikleri de dikkate alan, adil bir bakış açısını egemen kılmak” olarak belirlendi.
Sağlık, çevre, ekolojik yaşam, tüketici hakları, doğa koruma, tarım, gıda ve benzeri alanlarda çalışan 38 sivil toplum örgütü tarafından kurulan Zehirsiz Sofralar Platformu, 23 sivil toplum örgütü ve sivil inisiyatifin de desteğini aldı. Zehirsiz Sofralar Platformu’nun çatısı altında Türkiye Organik Ağı (TORA), Zehirsiz Sofralar Pestisit Eylem Ağı (ZSPEA) gibi çeşitli ağlar da yer alıyor.
Zehirsiz Sofralar Platformu, pestisitlerin zararları ve alternatifleri konusunda kamuoyu ile ilgili tarafları bilgilendirme, lobi ve savunuculuk faaliyetlerini sürdürmeye devam ediyor. Bunların yanında, sağlıklı gıdaya ulaşım için organik tarım, gıda toplulukları, doğa dostu arıcılığın yaygınlaştırılması, atalık/yerel tohumların teşviki ve yaygınlaştırılması, onarıcı tarım, agroekoloji gibi pek çok konuda çalışmalar yapılması planlanıyor. Platform’un desteklediği önemli projelerden biri de “Zehirsiz Kentlere Doğru” projesi.
Zehirsiz Sofralar Platformu Üye ve Destekçi listesine buradan ulaşabilirsiniz.